Woonfabriek Leiden

Met een beperkt aantal slimme en strategische ingrepen zetten we de transformatie van conservenfabriek naar woonfabriek in gang. Ook is er een nieuwbouw gedeelte toegevoegd, met vier rijwoningen en twee appartementen, die het complex een nieuw gezicht geeft aan de Ir. Driessenstraat. Nieuwbouw en oudbouw komen samen in het nieuwe Leidse hofje.

Eigenheid
Het karakter van de voormalige fabriek zagen we als een grote kwaliteit en wilden we bij de transformatie naar een woonbestemming zoveel als mogelijk inzetten. Het complex bestond onder meer uit grote, hoge hallen met prachtige kapconstructies van hout en staal. Ieder bouwdeel in het ensemble heeft zijn eigen karakteristieken. Deze eigenheid namen we als uitgangspunt in de organisatie van de woningen, waardoor een grote diversiteit aan woningtypes is ontstaan. Ondanks de ruimtelijke potentie van het ensemble, lag transformatie tot woningen niet direct voor de hand vanwege het gebrek aan daglicht en beperkte mogelijkheden voor buitenruimtes. Met een paar slimme ingrepen is het gelukt om alles op z’n plek te laten vallen.

Nieuw Leids Hofje
Leiden is beroemd vanwege de vele historische binnenhofjes. Aan dit palet aan hofjes is met de Woonfabriek een nieuw Leids hofje toegevoegd. Door een van de minder karakteristieke fabriekshallen te slopen, ontstond ruimte voor een gemeenschappelijke binnentuin met aangrenzend privéterrassen. Een nieuwe doorgang biedt vanaf de straat een inkijkje in de groene binnentuin. Dankzij het hofje zijn de woningen van een buitenruimte voorzien en is bovendien een oplossing gevonden voor het daglichttekort in de oorspronkelijke fabriekshallen.

De oude en de nieuwe fabrieksstraat
Met het toevoegen van nieuwe doorgangen, tuinen en routes is de ensemblewerking van het complex versterkt. De bestaande, deels overkapte fabrieksstraat aan de achterzijde is nieuw leven ingeblazen door het in te zetten als verbindingsroute tussen het collectieve hof en parkeerterrein. De oorspronkelijke vloeren van composiettegels, de ijzeren draagconstructie en de troggewelven zijn bewaard gebleven en herinneren aan het industriële verleden.We voegden bovendien een 'Nieuwe Fabrieksstraat' toe, een collectieve binnenstraat, die de historisch waardevolle fabrieksstraat verbindt met de Middelstegracht en toegang biedt tot een deel van de woningen. Juist in deze donkerste zone van het complex situeerden we ook de ruimtes die minder daglicht nodig hebben, zoals de bergingen.

Karakteristieke muren en kapconstructies
Om de industriële uitstraling aan zowel de buitenkant als de binnenkant te behouden, moesten we voorkomen dat de karakteristieke scheve fabrieksmuren onder een dikke laag isolatie zouden verdwijnen. We brachten daarom aan de binnenzijde isolerende gasbetonblokjes aan die de scheve contouren van de muur nauwkeurig volgen. Je ziet niet eens dat de muur geïsoleerd is. Een van de hallen beschikt over een prachtige houten kapconstructie. Waar de balken de muur ingaan, lopen de gasbetonblokjes schuin af om condensvorming tegen te gaan. De schuine kantjes accentueren zo de balken, waardoor de eigenheid verder versterkt wordt. In een andere hal situeerden we de woonkamer en keuken van de woningen op de eerste verdieping. Het resultaat is een bijzondere hoge woonruimte waarin een tweede authentieke kapconstructie – van staal ditmaal – met gerenoveerde lichtstraat prachtig tot z’n recht komt.

Nieuwbouw
Tussen de conservenfabriek en een doorlopende weg bevond zich een braakliggend terrein. Hier hebben we een aantal ‘rijtjeshuizen’ geplaatst, maar dan achterstevoren, dus met de voordeur aan het hofje. Op deze manier is de nieuwbouw geen los aanhangsel, maar echt onderdeel van het wooncomplex. Naast deze eigenzinnige interpretatie van het bekende Hollandse rijtjeshuis bevat het nieuwbouwgedeelte een bijzondere bovenwoning met opvallende erkers op de hoek.

Opdrachtgever: Cooperatie Woonfabriek Leiden
Locatie: Leiden
Programma: woongebouw
Oppervlakte: 2503 m2 BVO
Status: gerealiseerd
Periode: 2013-2016
Partners: Vinkbouw Nieuwkoop, OntwerpJeWoning, Pieters Bouwtechniek, moBius consult, Fore Installatieadvies, BOS - buitenruimte advies
Foto's: Kim Zwarts en GAAGA