CiWoCo Amsterdam

Duurzaamheid hoeft geen beperkende randvoorwaarde te zijn, maar kan juist nieuwe oplossingen en onorthodoxe toepassingen van bestaande materialen en technieken triggeren. Buiksloterham in Amsterdam-Noord is een voormalig industriegebied dat zich ontwikkelt tot proeftuin voor circulair wonen. We ontwierpen een uitzonderlijk duurzaam, adaptief en vrijwel volledig demontabel gebouw dat zich ook in de toekomst voegt naar de woon-werkwensen van de bewoners. De toekomstige bewoners hebben bij dit project overigens invloed op het ontwerpproces, een gevolg van de aanpak in de vorm van een bouwgroep.

Twee bouwdelen aan een collectieve tuin
Het ontwerp beslaat twee gebouwen op één kavel, met elkaar verbonden door een collectieve daktuin boven een gedeelde parkeergarage. Het ene gebouw telt vier verdiepingen met in totaal acht appartementen, het ander omvat drie rijtjeswoningen. Hoewel beide gebouwen intrinsiek verschillen, hebben ze overduidelijk hun uitstraling gemeen. Zo is in de gevels gebruikgemaakt van staal en azobé, een zeer hard en duurzaam West-Afrikaans hardhout dat is gerecycled uit damwandprofielen.

Wonen en werken
In een proeftuin voor circulair wonen gelden vanzelfsprekend strenge eisen op het gebied van duurzaamheid en circulair bouwen. Daarnaast stelde de gemeente Amsterdam de aanvullende eis dat niet minder dan twintig procent van het oppervlak een werkfunctie dient te krijgen. De oppervlakte op de begane grond bleek hiervoor te klein, zodat we kozen voor een appartementsgebouw met werkruimtes aan huis. Met een eigen toegang aan de groen ingerichte galerij, zodat je de werkruimte niet via het appartement hoeft te betreden. Ook de rijtjeshuizen beschikken over een werkruimte, ditmaal op de begane grond en met een extra hoog plafond.

Adaptief gebouw
Het gebouw is adaptief en voegt zich naar het gebruik dat de bewoners ervan maken. Hierdoor kan het als het ware meebewegen met toekomstige veranderingen, wat zorgt voor een levensloop- en toekomstbestendig geheel. Dankzij de eigen toegang zijn de werkruimtes bijvoorbeeld nadrukkelijk geschikt voor meerdere functies. Ieder huishouden bepaalt zelf de invulling, die mee verandert met hun wensen en omstandigheden. Denk aan gebruik als kantoor aan huis, daarna als gastenverblijf, gevolgd door de kamer van een kind, daarna voor een inwonende ouder en ten slotte als klusruimte. Een andere ontwerpkeuze die het gebouw adaptief maakt, is de open woonruimte met kolommenstructuur en zonder dragende scheidingswanden tussen de woningen. Dit maakt het mogelijk om in de toekomst relatief eenvoudig woningen samen te voegen.

Demontabel
In nauwe samenspraak met de toekomstige bewoners ontwerpen we een zo flexibel en demontabel mogelijk gebouw. Een voorbeeld van demontabel bouwen is het prefab betonnen casco. Normaliter wordt het leidingwerk ingestort in de vloeren. Bij dit project zijn de waterleiding, elektra en riolering daarentegen opgenomen in voorzetwanden en verlaagde plafonds. Door de scheiding van constructie en installaties én de demontabele constructieve verbindingen is het casco volledig demontabel. Ook is de draagvloer door het ontbreken van ingestorte installaties aanmerkelijk dunner, wat materiaal scheelt.

Urban mining
Naast bouwen op een manier dat je de materialen kunt hergebruiken, draait circulair bouwen ook om het hergebruiken van materialen van andere bouwwerken. Zo is in de gevels gebruikgemaakt van oude damwandprofielen van azobé, een zeer hard en duurzaam West-Afrikaans hardhout. Met deze ingrepen geven we uiting aan het idee van urban mining: het uitgangspunt dat een gebouw een opslagplaats is van grondstoffen, die je aan het eind van de levensduur wilt delven om ze opnieuw te gebruiken. Door de afvalstromen al tijdens de bouwfase netjes te scheiden, vergemakkelijken we dat proces voor toekomstige generaties.

Opdrachtgever: Cooperatie BSH 20E
Locatie: Amsterdam
Programma: woongebouw, werken aan huis
Oppervlakte: 1500 m2 BVO
Status: gerealiseerd
Periode: 2016-2019
Partners: Vinkbouw Nieuwkoop, Bestcon, OntwerpJeWoning, Van Rossum, Hiensch, moBius consult, NIBE experts in sustainability, 3B Bouwondersteuning

winnaar ARC19 Innovatie Award